Silifke Kopru-Πετρογέφυρο στη Σελεύκεια της Παμφυλίας

  Βρίσκεται μέσα στην πόλη της Silifke (Σελεύκεια) της Παμφυλίας, γεφυρώνοντας τις όχθες του ποταμού Goksu ( ο Πολύκαδνος των αρχαίων Ελλήνων) και έχει εφτά τοξοειδείς καμάρες. Είναι σε χρήση από τα οχήματα, έχοντας επιπλέον υποστεί αρκετές κακόγουστες παρεμβάσεις ενώ είναι δύσκολη η προσέγγιση και η φωτογράφησή του λόγω της ύπαρξης πολλών θάμνων και δέντρων δίπλα του, επί της κοίτης του ποταμού.

Σε χρήση για τα οχήματα. (Φωτο: ΑΓΠ)

   Ο ποταμός Goksu, μήκους 260 χιλιομέτρων με πολύ νερό όλο τον χρόνο, πηγάζει από τα γύρω βουνά του Ταύρου και εκβάλλει στη Μεσόγειο, 16 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης, σχηματίζοντας μεγάλο δέλτα.

   Χτίστηκε από το κυβερνήτη της περιοχής L. Octavius Memor το 77-78 μ.χ, επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Βεσπασιανού και των γιών του Τίτου και Δομιτιανού και ήταν τυπικό δείγμα ρωμαϊκής κατασκευής.

   Έχει μήκος 120 και πλάτος 5,40 μέτρα ενώ η μεγαλύτερη και κεντρικότερη καμάρα του έχει άνοιγμα 17,40 μέτρα.

Silifke kopru στη Σελεύκεια της Παμφυλίας. (Φωτο: ΑΓΠ)

   Χρησιμοποιήθηκε για περίπου 18 αιώνες, μέχρι που τον 19ο αιώνα έπαθε εκτεταμένες καταστροφές, άγνωστο από τι. Ίσως από κάποιον ισχυρό σεισμό, πράγμα σύνηθες στην Ανατολία, ή κάποιο δυνατό κατέβασμα του ποταμού. Ξαναεπισκευάστηκε όμως το 1870 από τον τότε διοικητή της πόλης Μεχμέτ Αλή Πασά. Το 1972 έγινε άλλη μία αποκατάσταση από την γενική διεύθυνση αυτοκινητοδρόμων της Τουρκίας, που του άλλαξαν εντελώς την αρχική μορφή. Έχει μεγάλους προβόλους για να μειώνει την ορμή του νερού, που τη χειμερινή περίοδο είναι πάρα πολύ.

Το γεφύρι και το κάστρο. (Φωτο: ΑΓΠ)

Σήμερα μόνο τρεις καμάρες της αρχικής της κατασκευής υπάρχουν. Οι υπόλοιπες ανήκουν στην οθωμανική περίοδο.

   Είναι πολύ πιθανό στην αρχική του μορφή να είχε πέντε καμάρες, αφού οι δύο μικρότερες, δεξιά της κεντρικής από ανάντη, φαίνεται να είναι νεότερες κατασκευές, που αύξησαν τη δυνατότητα περάσματος του νερού του ποταμού.

   Η Silifke, η αρχαία Σελεύκεια που ιδρύθηκε από τον στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου Σέλευκο, ανήκει στην επαρχία της Mersin και απέχει απ’ αυτήν 80 χιλιόμετρα δυτικά της. Το όνομά της το πήρε από τον ιδρυτή της βασιλιά Σέλευκο τον Νικάτορα (358-281), στις αρχές του 3^ου π.χ. αιώνα, κορυφαίο στρατηγό του Αλεξάνδρου και έναν εκ των διαδόχων του, ιδρυτή της δυναστείας και του κράτους των Σελευκιδών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η επιρροή του Αλεξάνδρου είναι παντού και έντονη ακόμη.

Γεφύρι και κάστρο. (Φωτο: ΑΓΠ)

   Το γεφύρι συνδέει την βόρεια με την νότια συνοικία της πόλης και ήταν επίσης τμήμα της εθνικής οδού, που συνέδεε την Mersin με την Antalya μέχρι πρόσφατα.

   Πρόκειται για ένα όμορφο ιστορικό γεφύρι, που η πλήρης ανάδειξή του θα του προσδώσει επιπλέον κύρος, αίγλη και επισκεψιμότητα.

   Κάτοικοι της Σελεύκειας, το 1922, ίδρυσαν τη Νέα Σελεύκεια στη Θεσπρωτία.

Δείτε περισσότερα για το γεφύρι στη Σελεύκεια της Παμφυλίας στο παρακάτω video:

 

Γεφύρι Σκαλίτσας

...στο Βιδιάκι Γορτυνίας

“…έφτασαν πάνω στο γεφύρι (το παλιό, το ξύλινο). Κάτου, μέσα στο ρέμα , η Θεώνη, είδε και τα τρία παιδιά της ζωντανά στη Μ. Ασία. Αμίλητες ξαναγύρισαν στα σπίτια τους...ήταν κατά το 1920…”

  Το χωριό Βιδιάκι είναι χτισμένο ψηλά στα αντερείσματα του Αφροδισίου όρους, πάνω από τις όχθες του Ερύμανθου, κοντά στην Κοντοβάζαινα σε υψόμετρο 690 μέτρων. Υπάρχουν 2-3 πιθανές εκδοχές για την προέλευση του ονόματός του. Κάποιοι πιστεύουν ότι το όνομα του χωριού προήλθε από το βίδι, δηλαδή το φυτό γαύρος ο βετουλοειδής, που ευδοκιμεί στην περιοχή. Οι περισσότεροι όμως υποστηρίζουν πώς η ονομασία αυτή προήλθε από την αρχαιοελληνική λέξη “ευδία”, που σημαίνει καλοκαιρία. Επιπλέον για την ονομασία Βιδιάκι άλλοι λένε ότι προήλθε από την αρχαία πόλη “Βίδιον”, που δεν αναφέρεται όμως από κανέναν ιστορικό και άλλη από την μυθολογική μαινάδα Ευδία, ακόλουθη του Διονύσου. Κάποιοι τέλος θεωρούν, στηριζόμενοι στον Πουκεβίλ, ότι οι πρώτοι οικιστές του Βιδιακίου είναι από την περιοχή του Χρυσοβιτσίου(1).

Γεφύρι Σκαλίτσας. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)

  Πρόκειται για ένα γεφύρι σε καλή κατάσταση, ημικυκλικό, με μια σειρά θολίτες, στηθαία, επίπεδη επιφάνεια διάβασης, χτισμένο  και αυτό με έξοδα του Νικ. Κηπουρού ή Σπανού και βρίσκεται στο ρέμα Σκαλίτσα, κοντά στο χωριό. Είναι μονότοξο και χτίστηκε το 1932, πριν χτισθεί το γεφύρι στα Γούβια {1938}. Ο Κων. Κηπουρός (Γεραμανόγιαννη) δάσκαλος προ ετών του χωριού,  μας αφηγείται(2) για το γεφύρι:

“...το γεφύρι αυτό έχει χτιστεί με δωρεά του Νικολάου Γ. Κηπουρού, ο οποίος είχε κάνει πολλά χρόνια στην Αμερική μαζί με τον πατέρα του και όταν επέστρεψε άνοιξε εμπορικό κατάστημα στην Αθήνα, στην οδό Ερμού και με τα χρήματά του έγιναν πολλά έργα στο Βιδιάκι. Ένα απ’ αυτά είναι και το γεφύρι τούτο εδώ της “Σκάλας” ή “Σκαλίτσας”, που χτίστηκε το 1932. Αμυδρά εγώ θυμάμαι τους μαστόρους εδώ, τους Πουρναραίους και τους άλλους, όσοι δούλευαν, δεν τους θυμάμαι όλους ακριβώς, στο χτίσιμο αυτό.

Κώστας Κηπουρός. (Φώτο: ΑΓΠ)

 Το παλιότερο γεφύρι ήταν λίγα μέτρα πιο κάτω από δω και ήταν ξύλινο. Έγινε ο κύριος δρόμος αυτός του χωριού μας προς την ανατολική περιοχή. Και φυσικά εβοήθησε όσο δε γίνεται στη ζωή των κατοίκων, των πολλών κατοίκων, του χωριού μας τότε. Χτίστηκε λοιπόν από τον Νικολή Κηπουρό ή Σπανό, τον συγγενή μου...το γεφύρι της Σκαλίτσας είναι σε άλλο ρέμα, κοντά στο χωριό, στο πρώτο ρέμα, το κοντινότερο στο χωριό. Μεσολαβεί ένα ύψωμα και μετά είναι το γεφύρι στα Γούβια. Τα υλικά ήταν ντόπια, απ' αυτή την περιοχή, από τα μέρη εκείνα. Πριν, της Σκαλίτσας το γεφύρι ήταν ξύλινο...και λίγο παραπάνω, επειδή ήταν μεγάλο άνοιγμα εκεί το ρέμα, επήγαν λίγο παραπάνω, δηλαδή πήγαν 30 μέτρα παραπάνω για το πέτρινο, της Σκαλίτσας...Σκαλίτσα, σημαίνει μικρή σκάλα επειδή ο δρόμος στο σημείο αυτό ήταν απότομος και περνούσες από κει λίγο παρακάτω – λίγο παρακάτω σαν να κατέβαινες μια σκάλα και έτσι ονομάστηκε γεφύρι της Σκαλίτσας. Στη Σκαλίτσα το νταμάρι, που έβγαζαν την πέτρα, ήταν ακριβώς δίπλα.Το ρέμα στο γεφύρι Σκαλίτσα, λέγεται ρέμα της Σκαλίτσας και εκεί μάλιστα έχει μια ιστορία γιατί πνίγηκε η γιαγιά μου, Κηπουρού Παγώνα του Κων/νου το 1929. Είχαν πάει για ελιές με μια ανιψιά της και το παιδί γλύτωσε, ενώ τη γιαγιά μου την παρέσυρε το ρέμα μαζί με το γαιδούρι της. Ο γάιδαρός της βγήκε λίγο παρακάτω, αυτή παρασύρθηκε και την βρήκαν την άλλη μέρα το πρωί, γιατί ήταν βραδάκι όταν παρασύρθηκε”.

Το γεφύρι και το ρέμα. (Φώτο: ΑΓΠ)

  Η περιοχή που είναι χτισμένο το γεφύρι ονομάζεται “Μανικιά” και μέσω ενός χωματόδρομου που ξεκινούσε από την άκρη του χωριού{Βιδιάκι} κατευθυνόταν προς τα χωράφια και τα χωριά Μοναστηράκι, Ράχες κλπ. Επί του ίδιου δρόμου μετά από 1000 -1200 μέτρα συναντάμε το γεφύρι στα Γούβια. Το μονοπάτι μέσω των δύο γεφυριών, “Γούβια” και “Σκαλίτσα”, ένωνε το Βιδιάκι με το Μοναστηράκι και είναι καλντεριμωτό σε πολλά σημεία του.

  Πριν γίνει το πέτρινο γεφύρι, υπήρχε ξύλινο τέτοιο για τις ανάγκες των ντόπιων. Βρισκόταν στο ρέμα Σκαλίτσα, τριάντα μέτρα πιο κάτω από το πέτρινο γεφύρι. Ήταν φτιαγμένο από χοντρούς κορμούς βελανιδιάς από το ονομαστό δάσος της “Κάπελης”, στο οροπέδιο της Φολόης. Μέχρι και πριν κάποια χρόνια διακρίνονταν τα βάθρα του. Ο Κ.Ι.Κηπουρός μας λέει(3)

“...πρίν, της Σκαλίτσας το γεφύρι ήταν ξύλινο πρώτα, με κάτι μαδέρια, καδρόνια μεγάλα πούχαν φέρει από την Κάπελη. Είχαν κόψει κορμούς δέντρων μεγάλους, έζεψαν στα βόδια από τους δρόμους εκείνους, τους ημιονικούς δρόμους. Έβαλαν τους μεγάλους κορμούς δέντρων από δω και από κει και το πάτωσαν πάνω στις πέτρινες βάσεις του παλιού...το ξύλινο παρέμεινε έτσι και εφθάρη. Με τη φθορά δεν χρησιμοποιείτο πια, άλλαξε και ο δρόμος...γύρισαν το δρόμο προς το γεφύρι, το πέτρινο...”

Παλιό γεφύρι Σκαλίτσας. (Φώτο: ΑΓΠ)

  Υπάρχει και μια ιστορία που αναφέρει ο Κ.Ι.Κηπουρός και έλαβε μέρος στο παλιό ξύλινο γεφύρι της Σκαλίτσας(4)

“...Η Θεώνη Π. είχε τρία παιδιά στρατιώτες στη Μ. Ασία. Παρακάλεσε την Πηνειώ για να μάθει αν ζουν ή όχι. Εκείνη τότε της λέει:

-Θα μου δώσεις αυτά και αυτά για πληρωμή και θα πάμε μαζί στη Σκάλα στο ρέμα για να δεις τα παιδιά σου.

Έτσι και έγινε. Το άλλο βράδυ, μεσάνυχτα κίνησαν για το ρέμα. Η Πηνειώ της σύστησε:

-Πρόσεξε, ό,τι και να ιδείς, δεν θα μιλήσεις καθόλου!!!

- Έφτασαν πάνω στο γεφύρι{το παλιό, το ξύλινο}. Κάτου, μέσα στο ρέμα , η Θεώνη, είδε και τα τρία παιδιά της ζωντανά στη Μ. Ασία. Αμίλητες ξαναγύρισαν στα σπίτια τους...ήταν κατά το 1920...”

 Ήταν τα μάγια της Πηνειώς!!!

Σημειώσεις-Βιβλιογραφία.

(1). Πουκεβίλ. Ταξίδι στο Μωριά, σελ,103

(2). Αφήγηση Κ.Ι.Κηπουρού στον γράφοντα

(3). Ομοίως

(4). Ομοίως

Δείτε το παρακάτω σχετικό video για το γεφύρι της Σκαλίτσας: