Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου

Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου
Πετρογέφυρα: διαδρομές...της φύσης τα καμώματα...δημιουργήματα...μνήμες...αναφορές...βιώματα

Τιμή στους μάστορες, που άφησαν με τα εμπνευσμένα έργα των χεριών τους το ίχνος τους στην ιστορία της νεοελληνικής αισθητικής, σμιλεύοντας την πέτρα και δαμάζοντας το νερό της Πελοποννησιακής γης, με την απαράμιλλη τεχνική τους, τη φλόγα της ψυχής τους και το σεβασμό στη φύση.
Ας γνωρίσουμε αυτούς και τα έργα τους.

Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2014

Γεφύρι Μέλισσας ή Αρχοντικού

 "  ...το 1896, την πενταετία εκείνη από το 1890 έως το 1895-96 έχει χτιστεί αυτό το γεφύρι. Πρέπει δηλαδή στους Ολυμπιακούς αγώνες να ήτανε η περαίωσή του. Πολύ πιθανόν, αφού μιλάμε για τους Ολυμπιακούς αγώνες, από δω να περνούσε ο ολυμπιονίκης του μαραθωνίου δρόμου, ο πραγματικός ολυμπιονίκης του μαρθωνίου δρόμου. Ο Βασιλάκος από το Λυγερέα, που είναι το γειτονικό χωριό της Μέλισσας."

 Λέγεται και Μεγάλο γεφύρι και είναι χτισμένο επί του ποταμού Σμήνου, λίγο έξω από το Αρχοντικό στα όρια της Μέλισσας (Μαλτσίνας), του δήμου Ανατολικής Μάνης.
  Βρίσκεται πάνω στον δημόσιο δρόμο, κομμάτι του οποίου αποτελεί, που οδηγεί στα χωριά της Έξω Προσηλιακής Μάνης (Μπαρδουνοχώρια). Έχει καλυφθεί προς τούτο με τσιμέντο και άσφαλτο και έχει εμπλουτισθεί επίσης με σιδερένια προστατευτικά κιγκλιδώματα. Έγινε τσιμεντένια διαπλάτυνσή του την εποχή που διαπλατύνθηκε και ασφαλτοστρώθηκε και ο δρόμος, το 1970.
Γεφύρι Μέλισσας ή Αρχοντικού. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
   Αποτελείται από δύο ισομεγέθη τόξα ανοίγματος 7 μέτρων, μια σειρά από θολίτες, με το μεσόβαθρο να πατάει στην κοίτη ροής του ποταμού και στο οποίο την δεκαετία του 1980 έγιναν ενέσεις τσιμέντου για την ενίσχυσή του, όπως επίσης με τσιμέντο καλύφθηκε και η κοίτη του ποταμού κάτω από το γεφύρι.
  Η βάση του μεσαίου βάθρου είναι κυκλική και συγχρόνως παίζει και το ρόλο του πρόβολου, μειώνοντας την ορμή της ροής του νερού σε περιόδους κατεβασμάτων ενώ τα ακρόβαθρα πατάνε σε σαθρό έδαφος και για το λόγο τούτο έχουν ενισχυθεί με τσιμέντο για να αντέχουν.
  Χτίστηκε με έξοδα του κρατικού προϋπολογισμού τη χρονιά των Ολυμπιακών αγώνων του 1896, μετά την καταστροφή του παλιού γεφυριού, που υπήρχε πενήντα μέτρα πιο κάτω και ίχνη του υπήρχαν μέχρι λίγα χρόνια πριν, αφού γκρεμίστηκε σχετικά πρόσφατα.
  Είναι χτισμένο με πέτρα που έπαιρναν από την περιοχή, αλλά και πέτρα που κουβαλούσαν με κάρα από τις Αιγιές, την περιοχή του ρέματος “Δήμακα”.
Με τον Αριστείδη Γραφάκο. (Φωτο: ΑΓΠ)

  Δίπλα του υπάρχει εικονοστάσι, που έφτιαξε ο Αριστείδης Γραφάκος, και που αναφέρει:
"Για τους: προγενόμενους
προσδοκώμενους
προϊστάμενους
προδιερχόμενους."
  Ο ίδιος, ντόπιος από τη Μέλισσα, με πλούσια και κυρίως αποτελεσματική συμβολή στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής του Σμήνου και της Ανατολικής Μάνης γενικότερα μας λέει για το γεφύρι της Μέλισσας:
Εγώ που σας μιλάω είμαι ο Γραφάκος ο Αριστείδης, από το χωριό Μέλισσα, απόγονος της ιστορικής οικογένειας των Γράφων, του Γιώργη του Γραφάκου του πρωτοκλέφτη και πρωτοπόρου στον αγώνα του '21.
Σας καλωσορίζω στο Σμήνο ποταμό. Τυχαίνει να είμαι παλιός εδώ στην περιοχή, βρίσκομαι στα δικά μου χωράφια και το γεφύρι που βλέπετε είναι το μεγάλο γεφύρι του Σμήνου, όπως το λέγαμε εδώ στα χωριά μας. λέγεται και γεφύρι του Αρχοντικού, αλλά και γεφύρι της Μέλισσας. Το γεφύρι αυτό έχει χτιστεί κατά πάσα πιθανότητα το 1896, τη χρονιά των Ολυμπιακών αγώνων και το ξέρω αυτό γιατί ο παππούς μου ήταν ο τροφοδότης του εργολάβου στο νερό και στην διατροφή.
Το γεφύρι και ο δημόσιος δρόμος. (Φωτο: ΑΓΠ)

Το γεφύρι αυτό είναι γεφύρι συγκοινωνίας, συνδέει τα χωριά του Σμήνου, της Έξω Προσηλιακής Μάνης με τον κεντρικό άξονα, την εθνική οδό Σπάρτης – Γυθείου. Αυτό το γεφύρι είναι καλαίσθητο, είναι στέρεο, είναι όπως βλέπετε δικάμαρο, υπήρχε μια μικρή καμαρούλα, είναι καλυμμένη τώρα με μπετόν δεξιά,από την οποία διερχότανε μυλαύλακο που οδηγούσε στον πλησίον νερόμυλα, το Παλιομύλη όπως το λέμε, το οποίο τώρα δεν λειτουργεί, έχει καταστραφεί.
Ο Σμήνος είναι το ποτάμι της ύδρευσης και της ενέργειας. Το 1968-69 μπήκε το νερό του Σμήνου, από την πηγή του Σμήνου, που κατά παράφραση και λανθασμένα λέγονται σήμερα πηγές της Αγίας Μαρίνας, από την πηγή του Σμήνου λοιπόν μπήκε το νερό στη σωλήνα το 1969 και υδροδοτεί και καθοδηγεί πλέον στη Μάνη αυτό το νερό. Το νερό του Σμήνου είναι αυτό που ανέδειξε την πόλη του Γυθείου στην περίοδο του Κοινού των Ελευθερολακώνων, πριν από δυο χιλιάδες χρόνια και, ως μεγαλούπολη και είναι απόλυτα ιστορικά συνδεδεμένος ο Σμήνος με το Γύθειο πλέον. Και βέβαια αξίζει να αναφέρουμε εδώ την αναφορά του περιηγητή Παυσανία, ο οποίος αφού ξεκίνησε από τη Μακεδονία και ήπιε νερό απ' όλα τα ποτάμια της Ελλάδας, κατέληξε στο Γύθειο και αφού συνάντησε στη διαδρομή του το Σμήνο, κάνει και την αναφορά στο κεφάλαιο 24 στίχοι 9 και 10, που λέει: αριστερά δε της άκρας ποταμός εκδίδοσιν εις θάλασσαν, Σμήνος ύδωρ ποιείν ηδύν όσπερ ουδείς άλλος τις παρασχόμενος ποταμός, τας πηγάς δε εν όρη Ταϋγέτου. 
Ηλίας Καραγιάννης - Αριστείδης Γραφάκος. (Φωτο: ΑΓΠ)
 
Το γεφύρι φαίνεται ότι είναι χτισμένο ως δημόσιο έργο. Δεν φαίνεται δηλαδή να είναι...ήδη ήταν το κράτος οργανωμένο, στα χρόνια βέβαια της ύφεσης και της φτώχειας τότε, το 1896, την πενταετία εκείνη από το 1890 έως το 1895-96 έχει χτιστεί αυτό το γεφύρι. Πρέπει δηλαδή στους Ολυμπιακούς αγώνες να ήτανε η περαίωσή του. Πολύ πιθανόν, αφού μιλάμε για τους Ολυμπιακούς αγώνες, από δω να περνούσε ο ολυμπιονίκης του μαραθωνίου δρόμου, ο πραγματικός ολυμπιονίκης του μαρθωνίου δρόμου. Ο Βασιλάκος από το Λυγερέα, που είναι το γειτονικό χωριό της Μέλισσας."
Περισσότερα για το γεφύρι της Μέλισσας στο παρακάτω video: 

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Άλλο ένα πέτρινο γεφύρι οδεύει προς…εξαφάνιση

Έκκληση από τους τοπικούς πολιτιστικούς φορείς για τη σωτηρία του.
Ένα ακόμη πέτρινο γεφύρι κινδυνεύει με άμεση κατάρρευση εξ αιτίας του χρόνου, της δύναμης της φύσης και κυρίως της εγκατάλειψής του από τους επίσημους φορείς της πολιτείας.
Βαρύτατα λαβωμένο το Τρανό Γεφύρι. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Πρόκειται για το «Τρανό Γεφύρι» στον Διάγοντα, παραπόταμο του Αλφειού, χτισμένο στα τέλη του 19ου αιώνα από τους φημισμένους Λαγκαδινούς μαστόρους της πέτρας, κάτω από το Χρυσοχώρι (Τρύπες) του δήμου Ζαχάρως.
Το Τρανό γεφύρι βρίσκεται σε απελπιστικά άσχημη κατάσταση και χρειάζεται άμεση μελέτη και επισκευή από ειδικούς στο ένα βάθρο του, τα τύμπανα, το τόξο και τους θολίτες .

Με τους προέδρους των Πολιτιστικών Συλλόγων της περιοχής. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Και αυτό γιατί η κοίτη του Διάγοντα έχει αλλάξει (κατόπιν ανθρώπινης παρέμβασης, όπως λέγεται), το γεφύρι έχει έλθει σε παράλληλη θέση με την τωρινή ροή του ποταμού και το δεξιό του από κατάντη ακρόβαθρο δέχεται όλη τη δύναμη της πίεσης του νερού, που στα μεγάλα κατεβάσματα είναι τεράστια, με αποτέλεσμα να του έχει προκαλέσει μεγάλη ζημιά και ο κίνδυνος κατάρρευσής του να είναι άμεσος.
Το τραυματισμένο βάθρο. (Φωτο: ΑΓΠ)
Οι πρόεδροι των πολιτιστικών συλλόγων Παναγιώτα Κυριακοπούλου (Χρυσοχωρίου), Φώτης Βλάχος (Μακίστου) και η τριμηνιαία εφημερίδα του συλλόγου Μακισταίων Ολυμπίας «Μακιστία» δίνουν τον δικό τους αγώνα για τη διάσωση του γεφυριού τους.
Ενώνουμε και εμείς τη δική μας φωνή μαζί με τη δική τους για να σωθεί το Τρανό γεφύρι, σημείο αναφοράς και κομμάτι της πολιτιστικής παράδοσης της περιοχής.
Ιδού πεδίο δόξης λαμπρόν για τους τοπικούς και όχι μόνο άρχοντες, που πρέπει να σπεύσουν ταχύτατα για τη διάσωση του σπουδαίου αυτού γεφυριού.


Δείτε το παρακάτω video για το γεφύρι:

Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2014

Τρία γεφύρια στο Χάνι του Ανέστη – Δερβενάκια


    ...αυτό εδώ το φτιάξανε μετά, όταν εράϊσε, εράϊσε από τα τανκς, που περνάγανε, τα τανκς. Μπήκανε μέσα οι Γερμανοί και πήγανε στο Άργος. Λοιπόν, εράϊσε αυτό. Δεν ξέρω ποιοι το είπαν, έτσι κι έτσι. Ερχόντε λοιπόν και του κάνουνε ένα στήλωμα με ξύλα, σταυρωτά, έτσι...έτσι..έτσι. Όχι μωρέ, στην κατοχή απάνου. Το φτιάξανε οι Γερμανοί."

    Την ιστορική περιοχή των Δερβενακίων κοσμούν τρία πετρογέφυρα, γεφυρώνοντας το ρέμα που διασχίζει το στενό, τον Αργολικό Κηφισό των αρχαίων Ελλήνων.
 Βρίσκονται στην παλιά παράκαμψη του παλιού δρόμου και πρέπει να χτίστηκαν από τις αρχές μέχρι τα μέσα τις δεκαετίας του 1880, τότε που έγινε ο δρόμος όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από ντόπιο συγγραφέα: “ 1882. Κατασκευάζεται ο δρόμος μέσα από τον Άγιο Βασίλειο...παύει να χρησιμοποιείται ο αρχαίος δρόμος που περνούσε από το Χάνι της Κουρτέσας.” (1)
Είναι καλυμμένα από τσιμέντο και άσφαλτο και τα πρώτο και τρίτο δεν έχουν υποστεί καμία μετατροπή, ενώ το δεύτερο επισκευάστηκε πρόχειρα επί κατοχής από τους Γερμανούς και αργότερα (1951-53) η τοξωτή βάση του αντικαταστάθηκε με τσιμέντο.
Τα γεφύρια βρίσκονται στην βόρεια περιοχή του στενού, γεωγραφικά ανήκουν στο νομό Κορινθίας και «φύλακας» της περιοχής είναι εδώ και 101 χρόνια ο Κωστάκης Βασίλειος του Κωνσταντίνου.
Πρώτο γεφύρι στο Χάνι του Ανέστη ή γεφύρι Μπούρλου
Βρίσκεται στην αρχή της παλιάς παράκαμψης του δρόμου, καθώς μπαίνουμε στο ιστορικό στενό των Δερβενακίων από την πλευρά της Κορίνθου.
Λέγεται και γεφύρι του Μπούρλου ενώ  200 μέτρα πιο κάτω, προς στην έξοδο του στενού, αρχίζει η Αργολίδα.
Πρώτο γεφύρι στο Χάνι του Ανέστη ή Μπούρλου. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
 Ο ντόπιος Κωστάκης Βασίλειος του Κωνσταντίνου, ετών 101, μας αφηγείται για το γεφύρι και για την περιοχή: “...ήτανε του Χαρίλαου του Ανέστη αυτό...ήτανε του Παπαναστάση... ( οπαδός του Αλεξ. Παπαναστασίου). Ήτανε του Χαρίλαου αυτό. Από δω οι Ανεσταίοι (στην περιοχή του δεύτερου γεφυριού) είν' άλλοι. Αυτό ήτανε του Χαρίλαου. Ήτανε από τους Ανεσταίους.... Έ, που να ξέρω πότε χτίστηκε; Εδώ γεννήθηκα, εδώ μεγάλωσα. Έ βέβαια ήτανε του Χαρίλαου αυτό. ( το πρώτο γεφύρι του Ανέστη)”.

Δεύτερο γεφύρι στο Χάνι του Ανέστη
Βρίσκεται 50 μέτρα μετά το πρώτο. Τα πλαϊνά του μόνο είναι πέτρινα και κάθετα, γιατί γκρεμίστηκε το 1951-53 για να ρίξουν επάνω του τσιμέντο. Μέχρι τότε ήταν τοξωτό, όπως και το προηγούμενο.
Δεύτερο γεφύρι. (Φώτο: ΑΓΠ)

Ο ντόπιος, 101 ετών, Κωστάκης Βασίλειος του Κωνσταντίνου μας λέει για την περιπέτεια του γεφυριού αυτού και για την περιοχή: “...αυτό εδώ το φτιάξανε μετά, όταν εράϊσε, εράϊσε από τα τανκς, που περνάγανε, τα τανκς. Μπήκανε μέσα οι Γερμανοί και πήγανε στο Άργος. Λοιπόν, εράϊσε αυτό. Δεν ξέρω ποιοι το είπαν, έτσι κι έτσι. Ερχόντε λοιπόν και του κάνουνε ένα στήλωμα με ξύλα, σταυρωτά, έτσι...έτσι..έτσι. Όχι μωρέ, στην κατοχή απάνου. Το φτιάξανε οι Γερμανοί. Ο Κολιάτσης το έφτιαξε μετά (εννοεί, έριξε το τσιμέντο επάνω). Δεν θυμάμαι πότε το στηλώσανε οι Γερμανοί και τ' αφήσανε έτσι. Μετά φύγαν οι Γερμανοί. Τόφτιαξε το κράτος. Εργολάβος ήτανε ο Κολιάτσης, από το Κουτσοπόδι, εργολάβος. Αυτό το τοιχίο, από το γεφύρι μέχρι εδώ, έχω πληρώσει στον Κολιάτση. Τόχω φτιάξει εδώ γιατί έπεφτε το νερό, από κει που ερχότανε, έπεφτε εκεί που πάεναι κάτω. Για να μην αυτώσει. Κι έρχεται ο μηχανικός εδώ πέρα κι άρχισε να φωνάζει. Του λέω, τι φωνάζεις; πλέρωσες τίποτα του λέω. Ήφερες πέτρες εδώ; ήφερες; εγώ, εγώ τάφερα. Και πλέρωσα το μάστορα και μου τόφτιαξε. Τι δουλειά έχεις με τον εργολάβο εσύ;...Η μάνα μου ήτανε από το Ηράκλειο. Ηρακλειώτισσα. Ο πατέρας μου ΄τανε Αμερικάνος. Όταν ήρθε από την Αμερική έκανε αυτή την αγορά, στου Ανέστη. 22 χιλιάδες λεφτά πέσανε εδώ μέσα. 22 χιλιάδες… Τότε που βρήκαν το χρυσό. Ήτανε από τους απαλλαγέντες, είχε χρόνια. Και τούλεγα μετά που μεγάλωσα λιγάκι, εγώ από χρόνια ήμουνα διαχειριστής του μαγαζιού, είχα μαγαζί. Μαγαζί τότε, τους είχα γ...... όλους. Δεν είχε μείνει κανένας. Παιδί ήμουνα. 
Κωστάκης Κ. Βασίλειος. 101 ετών. (Φώτο: ΑΓΠ)

Λοιπόν του λέω, γιατί δεν πάενες ν' αγοράσεις την πλατεία του Αγίου Πέτρου, του λέω, μ' αυτά τα λεφτά; Μου λέει, άκου να δεις, δεν πήγα εγώ, μου λέει, διότι εγώ είχα δύο εργοστάσια, ένα μύλο κι ένα μαγαζί, μου λέει. Η μάνα σου ήτανε στο μαγαζί κι εγώ στο μύλο. Εδουλεύανε δυο μαγαζιά μου λέει. Γι' αυτό ήρθα εδώ και πήρα, γιατί ο μύλος είναι μαγαζί. Το 12 ήρθανε εδώ. Τότε έκαναν την αγορά. Τότε που γεννήθηκα εγώ... Άκου να σου πω. Το μυστικό της ζωής για να κάνεις εσύ, πρέπει να ξεκινάς από σταθμό Νεμέας να πηγαίνεις στο Άργος, στα πόδια, στα πόδια όχι στα νύχια, ημερεσίως, είκοσι χρόνια αυτή η δουλειά γινότανε...λοιπόν πορεία να ζήσεις, δεν κάνεις, θα πεθάνεις...
Τρίτο γεφύρι στο Χάνι του Ανέστη
Βρίσκεται στην έξοδο της παράκαμψης του δρόμου, στην παλιά χάραξή του, δεν έχει στηθαία όπως και τα δύο προηγούμενα, οι θολίτες του είναι μεγάλου μήκους, όπως και στο πρώτο γεφύρι και το τόξο του είναι καταβιβασμένο.
Τρίτο γεφύρι στο Χάνι του Ανέστη. (Φώτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)

Η κοίτη του ρέματος έχει καλυφτεί  από  φερτά υλικά και απαιτείται άμεσος καθαρισμός για την πλήρη ανάδειξη του γεφυριού.
Η θέση που βρίσκονται τα τρία γεφύρια είναι μία περιοχή που ήταν πεδίο μάχης μεταξύ των Ελλήνων με επικεφαλής τον Θ. Κολοκοτρώνη και της στρατιάς του Δράμαλη πασά, κατά την υποχώρησή της προς Κόρινθο. Είναι "ο δρόμος από τα Δερβενάκια. Ο αφεντικός δρόμος, όπως τον έλεγαν, ο ίδιος με τον σημερινό...Το μπάσιμο του στενού, ως δυο χιλιόμετρα, ανάμεσα στις Χρυσοκουμαριές και στον Ανεμόμυλο-που μόλις ξεχωρίζουν σήμερα λιγοστά χαλάσματά του- το σκίζει ρεματιά. Πέρα απ' αυτό αρχίζει το φαράγγι, που το μάκρος του είναι ίσαμε εξακόσια μέτρα και που τελειώνει εκεί όπου βρίσκεται το χάνι του Ανέστη...Στο νότιο στόμιο της χαράδρας ήταν εκείνο τον καιρό ένα Παλιόχανο...Ο αφεντικός αυτός δρόμος, που ολόκληρο το μάκρος του στο στενό κράταγε 3385 μέτρα, ήταν στρωμένος με καλντερίμι. Βρισκόταν όμως, σύμφωνα με μια μαρτυρία του Πουκεβίλ, που τον είχε περάσει το 1816, σε κακά χάλια". (2)

Σημειώσεις – βιβλιογραφία

(1). Γιάννης Κουτσούκος. “Ιστορική Περιήγηση στο Χωροχρόνο του Αγίου Βασιλείου Κορινθίας. Από το 2600 π.χ. έως σήμερα." Αθήνα 2014 σελ.243
(2). Δημήτης Φωτιάδης. Η Επανάσταση του 21. Εκδότης Νίκος Βότσης, σελ. 255.
Περισσότερα για τα τρία γεφύρια στα Δερβενάκια στο παρακάτω video:
 

Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014

Άξιες κάθε επαίνου πρωτοβουλίες.

Και μέσα σ' αυτή την κρίση αξιών, θεσμών, ηθικής, τις δυσκολίες για την επιβίωση και του φόβου για το μέλλον, έχουμε ανάγκη από ανθρώπους, γεγονότα και πρωτοβουλίες που θα τονώσουν τις αιώνιες αξίες του πολιτισμού μας.
Και ευτυχώς που υπάρχουν και τέτοιες φωτεινότατες αναλαμπές.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος σύλλογος Μακιστίων Ολυμπίας και η τριμηνιαία εφημερίδα τους "ΜΑΚΙΣΤΙΑ", προσπαθούν να επισκευάσουν το λαβωμένο βαθύτατα "Τρανό γεφύρι", στη θέση ¨Γκρεμισμένη" του ποταμού Διάγοντα.
Το Τρανό Γεφύρι, στον Διάγοντα. (Φωτο: Πολιτιστικός Σύλλογος Μακισταίων Ολυμπίας)

Επιπλέον, ο πολιτικός μηχανικός Μιχάλης Χικάρας, από τις ιστορικές και επίκαιρες Καρυές της Λακωνίας έχει αναλάβει (άμισθα) τη μελέτη αποκατάστασης του πέτρινου μονότοξου γεφυριού, που βρίσκεται στο χωριό Πλάτανος Κυνουρίας που και αυτό είναι τραυματισμένο από τον καιρό και την αδράνεια των υπευθύνων.
Το γεφύρι στον Πλάτανο Κυνουρίας. (Φωτο: Πατριωτικός Σύλλογος Πλατάνου Κυνουρίας)

Θα προσθέσουμε εδώ και τις συνεχείς προσπάθειες του Πολιτιστικού Συλλόγου Καραβά Λακωνίας και της μηνιαίας εφημερίδας του "Το Γεφύρι", για την ανάδειξη και προβολή του σπουδαίου και ιστορικού γεφυριού "του Κόπανου" στον Ευρώτα.
Το ιστορικό γεφύρι του Κόπανου στον Ευρώτα. (Stackelberg 1813)

Δεν γνωρίζουμε αν η κοινοποίηση των τριών αυτών πρωτοβουλιών είναι αρεστή ή όχι στους εμπνευστές τους.
Πιστεύουμε όμως, ότι είναι πολύ μεγάλες για να μένουν στην αφάνεια.
Το Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου (ΑΓΠ) έχει θέσει ήδη στη διάθεση των παραπάνω όλες του τις δυνατότητες και την όποια εμπειρία του για την επίτευξη των τριών αυτών εγχειρημάτων, με την πεποίθηση ότι θα βρεθούν και άλλοι τέτοιοι μιμητές τέτοιων πρωτοβουλιών στο μέλλον.
Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου.

Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2014

Μαρμαρογέφυρο στο Καστόρι

   Λέγεται και γεφύρι του Κάστορα, γιατί είναι χτισμένο επί του ομώνυμου ποταμού, που πήρε το όνομά του όπως και το χωριό από τον μυθικό ήρωα Κάστορα (τον ένα εκ των δυο Διόσκουρων, αδελφών της ωραίας Ελένης και της Κλυταιμνήστρας).
   Είναι κατασκευασμένο σε τεθλασμένη γραμμή, με δύο καμάρες από μάρμαρο και οι ντόπιοι το λένε “Μαρμαρογιόφυρο” (η αμβλεία γωνία του θυμίζει το γεφύρι στον ποταμό Βαλύρα, της Μαυροζούμενας).
Το μαρμαρογέφυρο στο Καστόρι. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
  Λέγεται ότι χτίστηκε κατά την περίοδο του Τρικούπη (τέλος 19ου αιώνα), στο κάτω μέρος του χωριού και με κονδύλια που δόθηκαν στον τότε Δήμαρχο Καστορείου γιατρό Γεώργιο Λεοναρδόπουλο, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της οικονομικής και αγροτικής ζωής της περιοχής.
   Συγκεκριμένα, είναι χτισμένο στο τμήμα του ποταμού Κάστορα, που κατεβαίνει από το Γεωργίτσι και χύνεται στον Ευρώτα, πάνω στη θέση παλιού γεφυριού, που ανάγεται κατά πληροφορίες των ντόπιων στην βυζαντινή περίοδο. 
Το μέτρημα. (Φωτο: ΑΓΠ)
 
  Κατ' άλλους το πρώτο χτίσιμό του υπολογίζεται στη βυζαντινή περίοδο και αν λάβουμε υπ' όψη μας τη λαϊκή μούσα για ... “ μαστόροι Καλαβρυτινοί και μαρμαροχτιστάδες...” είναι πολύ πιθανό οι πρώτοι κατασκευαστές του ή οι επισκευαστές του επί Τρικούπη, να είναι χτίστες από τα Καλαβρυτοχώρια.
  Η αριστερή, από ανάντη, καμάρα είναι τοξωτή ενώ η δεξιά καταβιβασμένη και με μεγαλύτερο άνοιγμα από την πρώτη. Δεν έχει στηθαία και μέχρι πρόσφατα αποτελούσε τμήμα του υπάρχοντος δημόσιου δρόμου. Κατά την περίοδο αυτή και για πολύ διάστημα η επιφάνειά του πρέπει να ήταν καλντεριμωτή, γιατί τέτοια κομμάτια διακρίνονται πάνω στην τοξωτή και μικρότερη καμάρα.
  Πρόκειται για ένα πανέμορφο γεφύρι σε μια όμορφη τοποθεσία, που οι άνθρωποι της περιοχής έχουν διαμορφώσει κατάλληλα. 
Η τεθλασμένη γραμμή του. (Φωτο: ΑΓΠ)
 
   Το χωριό, την σημερινή ονομασία την πήρε με την απόφαση του Υπουργείου εσωτερικών 24610/31-5-1921. Η προηγούμενη ονομασία του ήταν Καστανιά, από τις πολλές καστανιές που υπήρχαν στην περιοχή.
  Τα περισσότερα κτίρια του χωριού είναι χτισμένα από τους περίφημους λαγκαδινούς μαστόρους της πέτρας, περίπου την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, και που ήταν απόδειξη της ευημερίας του χωριού.
  Το χωριό κάηκε από τον Ιμπραήμ το 1826 και αργότερα ξαναχτίστηκε, λίγο πιο πάνω, η καινούργια Καστανιά.
Περισσότερα για το Μαρμαρογέφυρο στο Καστόρι στο video:
 

Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2014

Γέφυρα αιγοπροβάτων – Kozija cuprija

                                     Στο Σαράγιεβο της Βοσνίας.
Σήμερα, πιστεύεται, ότι η γέφυρα χτίστηκε κατά τη διάρκεια που διοικητής της Βοσνίας ήταν Μεχμέτ πασάς Σοκόλοβιτς. (Mehmed-pase Sokolovica . Veliki vezir-μεγάλος βεζίρης 1565-1579).

Η γέφυρα των αιγοπροβάτων ( kozija cuprija), βρίσκεται στο φαράγγι του ποταμού Miljacke, λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της παλιάς πόλης του Σεράγιεβο, πρωτεύουσα της Βοσνίας.
Η γέφυρα αυτή είναι μια από τις τέσσερις γέφυρες στην πόλη, ή λίγο έξω απ' αυτή, που είναι ακόμη σε χρήση. Οι άλλες τρεις είναι η Seher-Cehajina, η Latinska cuprija (Λατινική γέφυρα) επί του ποταμού Μιλιάτσκε, που διασχίζει το Σαράγιεβο και η Rimski most (Ρωμαϊκή γέφυρα), λίγο πιο έξω από την πόλη, επί του ποταμού Bosna.
Kozija cuprija. (Φωτο: Αρχείο Γεφυριών Πελοποννήσου)
Είναι χτισμένη όλη από πέτρα και αποτελείται από ένα κεντρικό τόξο και δύο κυκλικά ανακουφιστικά ανοίγματα.
Οι διαστάσεις του είναι:
Μήκος 42 μέτρα
Πλάτος 4,75 μέτρα
Άνοιγμα καμάρας 17,5 μέτρα.
Στην περίοδο της οθωμανικής κατοχής της Βοσνίας, στη γέφυρα αυτή γινόταν η υποδοχή του κάθε νέου βεζίρη-διοικητή της Βοσνίας, πριν αναλάβει επίσημα και έλθει σε επαφή με τους απλούς ανθρώπους.
Τότε μερικοί τολμηροί νέοι της περιοχής πηδούσαν από τη γέφυρα στα νερά του ποταμού και ο βεζίρης τους έδινε χρήματα για να τους ευχαριστήσει γιατί το ύψος της γέφυρας ήταν πολύ μεγάλο και ήταν πραγματικά κατόρθωμα τα άλματα που πραγματοποιούσαν αυτοί οι νέοι.
Η καμάρα. (Φωτο: ΑΓΠ)

Υπάρχει ένας θρύλος λαϊκός σχετικά με το χτίσιμο αυτής της γέφυρας.
Ένας φτωχός τσοπάνος έβοσκε τις κατσίκες του στην περιοχή αυτή, όταν ξαφνικά παρατήρησε ότι κάποιες απ' αυτές είχαν ανεξήγητα καθυστερήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα γύρω από μερικούς θάμνους. Κοιτάζοντας λίγο πιο προσεχτικά κάτω από τους θάμνους ανακάλυψε μερικά σιδερένια κουτιά με πολλά χρυσά νομίσματα.
Μετά από πολλά χρόνια ο τσοπάνος, επειδή τα χρήματα ήταν πολλά, έγινε ένας αξιοσέβαστος πολίτης της αυτοκρατορίας και αποφάσισε να χτίσει ένα μεγάλο γεφύρι σ' αυτό το σημείο, στον ποταμό Μιλιάτσκε, στο μέρος όπου τα ζώα του ανακάλυψαν το χρυσάφι. Και εξ αιτίας αυτής της ανακάλυψης η γέφυρα ονομάστηκε γέφυρα των αιγοπροβάτων.
Σε χρήση για τα μικρά αυτοκίνητα. (Φωτο: ΑΓΠ)

Ωστόσο σήμερα πιστεύεται ότι η γέφυρα χτίστηκε κατά τη διάρκεια που διοικητής της Βοσνίας ήταν Μεχμέτ πασάς Σοκόλοβιτς, Mehmed-pase Sokolovica (veliki vezir-μεγάλος βεζίρης 1565-1579).
Εκείνη την περίοδο από τον παραπάνω βεζίρη χτίστηκαν μερικές από τις πιο σπουδαίες γέφυρες στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπως η Arslanagica most κοντά στο Trebinje, η παλιά γέφυρα στο Μόσταρ (Stari most u Mostaru) και η περίφημη γέφυρα του Δρίνου (Cuprija na Drini) στο Visegradu.
Η γέφυρα είναι χτισμένη σ' ένα θαυμάσιο φυσικό τοπίο, κατάφυτο, όπου την επισκέπτονται οι ντόπιοι και οι τουρίστες. Έχει χαραχτεί γι' αυτό το σκοπό και ένα μονοπάτι, μέσα σ' αυτό το φυσικό περιβάλλον για να θαυμάζουν το τοπίο και το γεφύρι οι επισκέπτες.
Περισσότερα για την Kozijα cuprija στο παρακάτω video: 

Τρίτη 23 Σεπτεμβρίου 2014

Γεφύρι Γύριζας στον Λάδωνα

Η αρχή και το...τέλος ενός γεφυριού.
Άρχισε να χτίζεται το 1896, με έξοδα του κρατικού προϋπολογισμού, επί του ποταμού Λάδωνα. Βρισκόταν μεταξύ λόφου Παλιόκαστρου και υψώματος Καπελίτσας, απ' όπου κατέβαινε ο αρχαίος δρόμος “Ολυμπία οδός” για την Ολυμπία και τους Ολυμπιακούς αγώνες, και που σήμερα λειτουργεί σαν αγροτικός δρόμος.
Στους πρόποδες του λόφου του Παλαιόκαστρου, στην κορυφή του οποίου υπάρχουν ερείπια οχυρού, έτριβαν τα κεραμίδια για να φτιάξουν το κορασάνι για το χτίσιμο της γέφυρας στη Γύριζα. Βρίσκεται στο Τ.Δ. Λιοδώρας του τ. Δήμου Ηραίας, νυν Γορτυνίας.
Η ακριβής θέση της γέφυρας είναι επί του ποταμού Λάδωνα, μεταξύ των χωριών Τριποταμιά – Χάνια – Πυρή – Λιοδώρα - Καπελίτσα, λίγο πριν την συμβολή του με τον Αλφειό.
Λόφος Παλαιόκαστρου.

Για την κατασκευή της γέφυρας της Γύριζας έχει σχεδόν διασωθεί η όλη διαδικασία μεταφοράς υλικών (θηραϊκή γη, πέτρες, ασβέστης κλπ), οι διάφορες πληρωμές (μεταφορέων, μαστόρων κλπ) και μια σειρά από άλλα χρήσιμα έγραφα και επιστολές, που φανερώνουν τις διαδικασίες και τις συνήθειες της τότε εποχής (τέλος 19ου αιώνα) για την κατασκευή ενός τέτοιου έργου. (1)
Παραθέτουμε μια σειρά επιστολών και εγγράφων για όλα τα παραπάνω.
 Την 22-4-1896, ο πλοίαρχος Κ. Φούρλας (2) ενημερώνει τον Ι. Γεωργίου, κατασκευαστή της 9τοξης γέφυρας στην περιοχή Γύριζα του Λάδωνα, για την άφιξη στο λιμάνι της Κυλλήνης του πρώτου φορτίου (από τα τρία συνολικά) της θηραϊκής γης και τον παρακαλεί για τη γρήγορη παραλαβή του.
 
Έν Κυλλήνη τη 22 Απριλίου 1896
Κύριον Ιωάννη Γεωργίου
Έφθασα ενταύθα τήν παρελθούσαν Παρασκευήν 19ην υπερμεσούντος μηνός καί αμέσως σάς ετηλεγράφησα διά τού ενταύθα κ. Σταθμάρχου, νά έλθητε πρός παραλαβήν τού φορτίου.
αλλά καίτοι παρήλθον τέσσαραι ημέραι αφ' ής σάς ειδοποίησα υμείς ούτε ήλθατε ούτε μή γνωρίσετε πότε σκέπτεσθε νά έλθητε καί διατί βραδύνετε. Κατά συνέπειαν σάς παρακαλώ καί πάλιν διά τής παρούσης μου νά έλθητε όσον τάχος νά παραλάβητε τό φορτίον διότι δέν πιστεύω νά θέλητε νά μέ ζημιώσετε αναβάλοντες τήν έλευσίν σας. Θέλετε δά με υποχρεώσει άν φέρητε μεθ' υμών καί τό αντίτιμον τού πράγματος συμφώνως μέ τό ναυλοσυμφωνητικόν.
Σάς ασπάζομαι
ο πλοίαρχος
Κ. Φούρλας
  Θα πρέπει να ειπωθεί ότι η θηραϊκή γη (ηφαιστειακή τέφρα) είναι ένα άριστο δομικό υλικό από την Σαντορίνη, πλούσια σε πυρίτιο και φτωχή σε ασβέστη και κατά την πρόσμιξή του με τριμμένο κεραμίδι μας δίνει ένα ανθεκτικότατο μείγμα, κατάλληλο για την κατασκευή διαφόρων χτισμάτων, γεφυριών, κάστρων, οχυρωματοκών έργων κλπ.
Οι Λαγκαδινοί, αυτοί οι σπουδαίοι μάστορες της πέτρας, το έλεγαν “μπουρτζολάνα”. Τα φορτία αυτής της τέφρας από τη Σαντορίνη, μεταφέρθηκαν με τρένο μέσω της σιδηροδρομικής γραμμής Κυλλήνης – Καβάσιλα – Πύργου στην Ολυμπία και από εκεί με κάρα μέχρι την περιοχή της Γύριζας, για την κατασκευή του γεφυριού.
Εν συνεχεία, την 28-04-1896 αφού έλαβε την επιστολή του πλοιάρχου, ο κατασκευαστής του γεφυριού Ιωάννης Γεωργίου, στέλνει επιστολή στον συνεταίρο του Αθανάσιο Αντωνόπουλο, κτηματία και δήμαρχο Δημητσάνας εκείνη την περίοδο, τον ενημερώνει για την άφιξη του φορτίου της τέφρας στην Κυλλήνη και του ζητάει χρήματα για την πληρωμή του, προκειμένου να αρχίσει η κατασκευή της γέφυρας.


 
Έν Βερβίτζη (3) τή 28 Απριλίου 1696
Αξιότιμε Κύριε Αθανάσιε Αντωνόπουλε
είς Δημητσάναν

ο κομιστής τής παρούσης μου κ. Ιωάννης Ν. Παπαδόπουλος είναι Γυναικάδελφός μου καί σάς παρακαλώ συμφώνως τής από Μαρτίου ε.ε.επιστολής μου έξ Αθηνών νά μού δόσετε διά λογαριασμόν μου δραχ. Τρείς χιλιάδας διά τήν έναρξιν τής ετερικής εργολαβίας μας τής Γεφύρας Γυρίζης ή Παλαιόκαστρου διότι θά τάς αποστείλω αύριον τό πρωί μέ τόν ίδιον Ιωάν. Παπαδόπουλον είς Κυλίνην όπου άρχισεν τήν παραλαβήν 2,000 Στατήρων (4) θηραϊκής γής. Ο Γυναικάδελφός μου Κωνσταντίνος Ν. Παπαδόπουλος
όπως μεταφέρει ταύτην είς ολύμπεια καί εκείθεν είς Γύριζαν πρός έναρξιν εργασιών μας λαμβάνης καί τό 'υπ αριθ. 12415 έντελμα τής οδού ολυμπείων πληρωταίον από τό ταμείον Γόρτυνος ώς καί τήν απόδειξιν τού ιδίου καί παρακαλάς τόν ταμίαν όπως δόση τά δραχ. 3293 καί 99 είς τόν κομιστήν κ. Ιωάννην Παπαδόπουλον καί τά λαμβάνω ασφαλώς δέν ήλθον ό ίδιος διότι ξυχοραγή ή αδελφή μου καί δέν δύναμαι νά φύγω σήμερον καί πλοίαρχος θέλει νά πλερωθή νά αναχωρίση δι' έτερον φορτίον λάβε καί τήν επιστολήν τού πλοιάρχου νά ίδης τί γράφη. Ο Ιω΄ν. Παπαδόπουλος δύναται να υπογράψη είς τάς πρόποδας τής παρούσης μου περί τής παραλαβής τών χρημάτων όσα τού δόσις απέναντι τής εργολαβίας μας παρακαλέσατε τόν κ. Καλιονζήν νά υποβάλη πιστοποίησην τής οδού Καλιανίου (5) περιμένω άπαντησίν Σας μέ τόν Κομιστήν
Σάς ασπάζουμαι
πρόθυμος φίλος Σας
Ιωαν. Γεωργίου

Με επιστολή του, στις 29-06-1896, ο Ιωάννης Γεωργίου ενημερώνει στην αθήνα τον συνεταίρο του Αθανάσιο Αντωνόπουλο για την πορεία των προκαταρκτικών εργασιών και ενεργειών του (ανεύρεση πέτρας, καμίνια για τον ασβέστη, ξυλεία, μαστόρους, μουλάρια και άλογα, διάφορα εργαλεία, αντιμετώπιση γραφειοκρατίας κλπ) πριν τη θεμελίωση της γέφυρας, ζητώντας παράλληλα οδηγίες και διάφορες πληροφορίες για το έργο.
 
Έν Βερβίτζη τή 29/6/96

Αξιότιμε κ. Άθανάσιε!

Τήν π. τετράδην ώς σάς έγραψα έπήγαμαι μέ τόν Σωτήριον Μπάρδην είς Καπελίουζαν (6), τήν πέμπτην τό πρωί έγώ ό Σωτήρης καί ο παπαμπουντούρης επίγομαι είς τόν Έρύμανθον καί άρχήσαμαι άπό τού μπέλεσι (7) καί έφθάσαμαι μέχρι καί τού Νεοχωρίου. Ύπάρχουν λιθάρια διά κλιδιά άλλά έκείνα όπου είναι κατάληλα είναι στουρνάρια. (8) τήν πέμπτην τό άπόγευμα όθεν έγώ ό Σωτήρης καί ό Ευθύμιος έπήγαμαι άπό τη βουλομένη είς το Αναζήριον (9) έκεί όπου έβγαλε ό Ν. Χριστοδουλόπουλος τό καμίνι, έξετάσαμαι τό μέρος έκείνο καί είδαμεν ότι είναι κατάλιλον διά καμείνια διότι
έχει καί κλαρή καί ξύλα χονδρά καί πέτρα άφθονον άλλά Νομίζω ότι άν μεταφερθώ άπό τού Λότι (10) θά είναι μία ώρα καί 3/4. κατόπιν έπήγαμαι είς τα καλίβια (11) διανικτερεύσαμεν έν έκεί έστίλαμαι παζόν είς χωρίον Μπουγιάτι (12) καί ήλθεν ό Γεώργιος Παπαδόπουλος χθές τό πρωί καί συνηντήθημεν είς Μπέτζη (13) καί άφού έξετάσαμεν τά λατομεία Μπέτζη διά τούς καμαρόλιθους (14) έπίγαμαι μαζή μέ τόν Σωτήρον Ευθύμιον καί F. Παπαδόπουλον πρός τού Μπουγιάτι έκεί όπου έχει ένα καμίνη ό παπαδόπουλος φορτωμένο τό ήμησι καί ζητή δραχ. 2 καί 20 τόν στατήρα νά μάς τό παραδόση είς Γύριζαν έως 600 στατήρας και μία δραχ. Έκεί άλλά κατά τάς αρχάς αυγούστου τότε ο Ευθύμιος άναχώρησεν διά τήν Γύριζαν έγώ καί ό  Σωτήρος έπήγαμαι   Σωτήρος επήγαμαι είς Μπουγιάτι καί ήλθωμεν είς Διαπραγμάτευσιν διά νά βγάλι τό καμίνη τού Χρηστοδουλόπουλου είς Αναζήριον νά έλθη κατά τάς 20
Ιουλίου νά βγάλη 1500 καντάρια (15) 1,90 τό καντάρι καί νά έλθη νά βγάλη καί 3000 καντάρια τό χειμώνα είς τήν ιδίαν θέση νά μάς τά παραδόση όλα είς Γύριζαν δραχ. 170 τόν στατήρα διά τούς 3000 τούς στατήρας. Όθεν έμήναμαι σύμφωνοι νά σού τιλεγραφήσω καί νά μού άπαντήσης τί νά πράξωμεν φοβήτε μήπως τού ζητίστε τοπιάτικον (16) διά τό Άναζήριον ώστε θέλη νά είναι άπιλαγμένος 'από τοπιάτικον καί άπό τόν φόρον τού Δημοσίου. Αύριον είναι έξιγημένος ο Σωτήρης νά τού βγάνη ο ντράτζας (17) άσβέστη είς τήν Ευαγγελήστριαν (18) καί αυτός νά τό μεταφέρη είς Λαγκάδεια τού Κοσμοπούλου, άλλά θά περιμένη τό τιλεφράφημάσας έως τήν δευτέραν καί μού άπαντήσετε ότι
νά συμφωνήσω μαζί του νά πάου είς Λαγκάδεια τήν τρίτην νά συμφωνήσωμεν ένώπιον τού ταμία ώς άντιπρόσωπόν σου νά τού δόσω 200 δραχ. Κάπαρον καί νά πάϊ είς τήν πατρίδα του νά κάμη 15 άνδρες καί 15 μουλάρια νά έλθη είς τάς 20 Ίουλίου καί είς τάς 5 αθγούστου νά έχει τό άσβέστη 1500 καντάρια έτιμον νά μού τιλεγραφήσης άμέσως νά συμφωνίσω πρίν πιάσει τήν εργασίαν τού Κοσμοπούλου καί δέν ευρίσκομεν άλλον ασβεστά. Είς Πύργον έστιλα διά τά καροτσίνια καί λ. Εργαλεία καί τού ευθυμίου έδοσα λεπτά διά κεραμίδια τής μπαράκου (19). φρόντισα νά τοποθετιθή ο Ν. Χατζηγιανούλος ενταύθα άντί τού κ. Fιαννίδη άν τό κρίνης καλόν.
Φρόντισον να άγωράσης δύο κάρα δύτροχα μέ σούστες άπό έκείνα όπού κουβαλούν πέτρες είς τάς Άθήνας στίλε μου έντελμα διά νά πληρώσωμεν τούς άγωγιάτας. Φρόντισον νά έγκριθώσιν άναφοραί μου όπου σού έστιλα προχθές γιά τήν ξυλίνην Γέφυραν (20) καί διά τήν ατελή άδειαν τής άσβέστου καί ξυλείας τής οδού Καλιάνη, θά δόσετε μίαν άναφοράν είς τό υπουργείον τών έσωτερικών καί μία είς τό ύπουργείον οίκονομικών νά διαταχθή ό έφορος νά χοριγή άτελώς άδείας, έστιλα άλλας δύο άναφοράς τού Άνάστου διά τό τμήμα Βερβίτζης Κοντοβαζαίνης άς φροντίση καί αυτός νά πράξη τά ίδια διά τήν άτελήν άδειαν. Φρόντισον νά άνταμώσης τόν εργολάβον
Βλυσήδην όπου έργάζετε είς τούς λιμένας Στιλίδας καό Τίνου νά σού είπη άν έχει κοχλιάρας (21) συστήματος Πρίτομ...ώς είχεν είς τόν λιμένα Κερκύρας. Έάν έχει διαθεσίμους πρός πώλησιν. καί άν δύνανται νάλειτουργήσουν είς τήν θεμελίωσιν τής Γεφύρας γυρίζης άν δέν είναι εύτού παρακαλέσης τόν Διευθηντήν κ. Ξενοφών Βλαχόπουλον νά τού τιλεγραφίση νά τόν έρωτήση καί νά σέ συμβουλέψη ο κ. Διευθυντής περί τού συστήματος τής θεμελειώσεως Fράψε μου πότε θά έλθης καό φρόντισον μήπως εύρης τίποτα Ίταλούς έργάτας έστω καί 10 φρόντισον μήπως πωλούνται άλογα ή μουλάρια διά κάρρον νά δοκημασθώσιν άπό ίδήμονος καί νά μήν τσινάναι καί νά είναι άξεια ολιγότερη τών 300 δραχ. Μάς χρησημεύουν 2 ζώα διά κάρρα Καροτσίνια έστιλα νά κάμω 10 είς Πύργον καί 5 ρόδες καί 5 κουφήνια καί ότι άλλο χρησιμεύση. ξυλίνη Fέφυρα έτελείωσεν, καί τελειώνη μπαράκα καί το σπήτι τού παπού έντός τής έβδομάδος. Γράψε μου ή μάλον τιλεγράφησέ μου τί νά κάμω μέ Σωτήρην Μπάρδην διά τό άσβέστη είναι άρκετός δι' όλα.

Σάς άσπάζομαι

πρώθυμος φίλος Σας

Ίωάν. Γεωργίου



Στις 27-07-1896 ο Ιωάννης Γεωργίου από την περιοχή κατασκευής του γεφυριού της Γύριζας, ενημερώνει τον συνεταίρο του Αθανάσιο Αντωνόπουλο για την πρόοδο των έργων κατασκευής του γεφυριού, ζητά χρήματα και διάφορα άλλα πράγματα για της ανάγκες του έργου.
 
Έν Fυρίζη τή 27/7/96
Άξιότημε Κύριε Άθανάσιε

καί χθές σάς έγραψα έκ βερβίτζης μέ τόν Κύριον Καλιοντζήν καί ήδη σάς Γράφω μέ τόν ευθύμιον ό όποίος καί προφορικώς θά σάς πληροφορίση τάς απολίτους άνάγκας τής έργασίας μας μέ τόν ευθύμιον λαμβάνης καί τό τιλεγράφημα τού πλοιάρχου όπου έφθασε είς Κυλίνην τήν π. τετράδη καί χρεισημεύον νά στίλωμεν τόν Ιωάνν. με 2,100 είς Κυλίνην νά άποπλερώση όλίγον τής Αης προυτζουλάνης (22) καί τό τρίτον φορτίον μέχρι ολυμπίαν τό Βον φορτίον έντός 5
ήμερών μεταφέρετε όλον ένταύθα ώστε άμα λάβης τήν παρούσαν μου νά δόσης τού εύθυμίου χρήματα άρκετά νά στίλωμεν είς Κυλίνην νά πληρώσωμεν καί τούς άγωγιάτας καί έργάτας, άν δέν εύκολίνεσαι νά έλθης ό ίδιος μαζή μέ τόν εύθύμιον δόσε του τρίς χιλιάδας δραχ. Νά στίλη τόν Fιάννη είς Κυλίνην μέ 2,100 καί τά ρέστα νά πληρώνη τούς παρουσιαζομένους δικαιούχους, άν έξαργύρωσες καί τό Βον έντελμα νά φέρης μαζή σου άλλας 3-4 χιλιάδας δραχ. διότι έχω ύποσχεθεί νά πληρώνουμε τούς έργάτας κάθε 15 ήμέρας καί σήμερον λίγει ή πρώτη 15μερία καί πρέπει νά πλερωθώσιν αύριον ή τήν δευτέραν διά νά εύχαριστηθώσιν καί νά μήν πολαπλασιάζετε ή έργασία άν δέν εύκολίνεσε αύριον τήν δευτέραν νά είσαι έδώ
άνυπερθέτως μέ χρήματα διά νά τακτοποιήσωμεν τίς δουλιαίς μας. μέχρι τής προσεχούς τετράδης καί τά τρία μεσόβαθρα έτιμάζονται διά φαγάνας (23) αύριον θά μού φέρουν καί τήν 6ην φαγάναν είς Τουμπήτσιον (24) άλά δέν έχωμεν ούτε ένα ξύλον προς λητουργίαν νά καλέσης τιλεγραφικώς τόν τουρήν κλ. έκ Βυτίνης νά τούς δόσης τάς δραχ. τάς ύπολίπους δραχ. 115 καί νά τούς φέρις έδώ νά μάς βγάλουν τά ξύλα διότι ό αρκούδης δέν φαίνεται καί ή άνάγγη πνίγει. οί άσβεστοποιοί θά έλθουν αύριο καί τούς έχω τάξει άμα έλθωσιν νά τούς δόσω καί άλλα χρήματα. ό άριθ. Τών έργατών μας φθάνει 42 καί τήν δευτέραν θά γίνουν 80 καί χριάζονται ξύλα καί χρήματα καί έπίβλεψης ώστε είναι άρκετοί. όταν κάμωμεν τάς αιτημασίας τότε προσκαλούμαι τόν Κύριον Καλιοτζήν νά μάς κανονίση ότι πρέπει καί ίδοποιησέτον νά είναι έτιμος, μάλιστα ήτο πρώθυμος νά έλθη χθές άλλ' διότι δέν είχον τάς ετοιμασίας δέν τόν έφερα. περί Χατζηγιανούλη φρόντισον ύπενθυμήσατε τού Κυρίου Καλιονζή νά διατάξη τόν κ. Γιαννίδη νά ύποβάλη καί πιστοποίησην τής όδού Καλιανίου σύντομα. έγώ θά μεταβώ αύριον βερβίτζαν νά φέρω καί άλους έργάτας βρετουμπέους (25) καί καλιανέους καί τήν δευτέραν θά είμαι έδώ νά είσθε καί σείς έδώ νά τακτοποιήσουμεν τίς δουλιές μας. νά φέρης ένα καντάρι νά λάγει (26) 80 όκάδες άξίας 10-12 δραχ. είχα είπεί είς τούς Άδελφούς Κοτζιά νά παραγγίλουν ένα τοιούτον είς βλαχοράπτη (27) ή άλλού. φέρετε τρία φανάρια καί τρία λυχναράκια λαδιού καί τρία πετρελαίου.

Σάς άσπάζουμαι. πρώθυμος φίλος

Ιωάν. Γεωργίου

ζητήσατε παρακαλώ νά σάς δόσουν άπό τό Γραφείον άντίγραφον τής Βας
πιστοποιήσεως νά δούμε τί έχουν πιστοποιήσει καί φέρατε καί σημείωσιν
τά ποσά καί τούς άριθ. τών έντελμάτων διά νά τά καταχωρίσωμεν είς τά
βιβλία μας.

Ο αγωγιάτης Αντώνης Τουρής βεβαιώνει ότι εξοφλήθηκε αυτός και ο συνεταίρος του, για τη μεταφορά θηραϊκής γης, επίσης παρατίθενται αριθμητικές πράξεις μεταφοράς θηραϊκής γης και πληρωμής αγωγιατών, ο Γεώργιος Λιαρομάς δηλώνει ότι πληρώθηκε για την ξυλεία κατασκευής των καλουπιών και οι Αντώνης Τουρής, Σωτήρης Παναγιωτόπουλος, Γεώργιος Βέζος, Βασ.
Καραντώνης και Δ. Ορφανός πληρώθηκαν για τη μεταφορά θηραϊκής γης από Ολυμπία στη θέση κατασκευής της γέφυρας.

 
Ο Ευθύμιος Δάρας πληρώνεται με 4000 για τη δουλειά του στην κατασκευή της γέφυρας και ο Ιωάννης Δημητρίου 350 δραχμές.
Με  επιστολή του ο Ι. Γεωργίου ενημερώνει τον Αθ. Αντωνόπουλο για την μη έγκαιρη πληρωμή των μαστόρων και των εργατών, του ζητάει χρήματα για να είναι εντάξει στις υποχρώσεις τους (για ασβέστη, ξυλεία, κλπ), του αναφέρει όλες τις ανάγκες του έργου και του εντοπίζει τον κίνδυνο της ματαίωσής του.
Διασώζονται ακόμη πολλές αποδείξεις πληρωμών για διάφορες προκαταρκτικές εργασίες στη γέφυρα, αποδείξεις για διάφορες πληρωμές σε διαφόρους και πολλά έγραφα που αφορούν την κατασκευή της γέφυρας, τα προσόντα μαστόρων και εργαζομένων και πολλά άλλα.
 Η κατασκευή της γέφυρας άρχισε, με τις προκαταρκτικές διαδικασίες, τον Απρίλιο του 1896, διακόπηκε σε προχωρημένο στάδιο το 1897 και στην ουσία δεν τελείωσε ποτέ. Αυτό οφείλεται στον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 που οδήγησε στην ταπεινωτική ήττα της Ελλάδας. Ύστερα, λόγω των μεγάλων αποζημιώσεων που έπρεπε να καταβληθούν στην Τουρκία, οδήγησαν στην παύση κατασκευής των διαφόρων τεχνικών και άλλων προγραμματισμένων έργων. Έτσι, η γέφυρα δεν τελείωσε ποτέ και ως εκ τούτου η φύση παίζοντας το ρόλο της, σιγά-σιγά την εξαφάνισε. Σύμφωνα με μαρτυρίες των ντόπιων, για αρκετά χρόνια μετά τα μεσόβαθρα στην κοίτη του ποταμού φαίνονταν, μέχρι να καλυφθούν και αυτά από τις προσχώσεις.

 
Σημειώσεις – βιβλιογραφία

    1. Τα στοιχεία (έγραφα, επιστολές κλπ) μου χορηγήθηκαν απλόχερα από τον Βασίλη Σιακωτό, ιστορικό από την Τρίπολη. Οι άπειρες ευχαριστίες μου είναι δεδομένες. Ανακαλύφθηκαν τυχαία από το Νίκο Κουμπέτσο από το Ξυλόκαστρο, ο οποίος τα παραχώρησε στον Βασίλη Σιακωτό.
    2.. Ο Κωνσταντίνος Φούρλας ήταν πλοίαρχος και συνιδιοκτήτης με τον Ιωάννη Γ. Βισβίκη, από το Γαλαξείδι. Επρόκειτο για μια βρατσέρα, που ονομαζόταν Άγιος Νικόλαος, 61 τόννων. (Ευθ. Μ. Γουργουρής, “Το Γαλαξείδι στον καιρό των καραβιών”. Τόμος 3ος, σελ. 155)
    3..Βερβίτζα . Τα Τρόπαια
    4. Ένας Στατήρας = 44 οκάδες ή 56.408 κιλά. Μία οκά είχε 1282 γραμμάρια.
    5. Καλιάνι. χωριό του τ. δήμου Τροπαίων 
    6. Καπελιούζα. Χωριό μεταξύ Ερύμανθου και Λάδωνα, κοντά στη συμβολή τους με τον Αλφειό. Σημαίνει μικρή κάπελη, μικρό δάσος.
    7. Μπέλεσι. Το παλιό όνομα του χωριού Τριποταμιά.
  1. Σκληρή πέτρα, ο πυρίτης λίθος. Χρησίμευε στο άναμα της φωτιάς.
  2. Αναζήρι. Μικρό εγκαταλελειμμένο χωριό της Ηραίας.
  3. Λότι. χωριό της περιοχής.
  4. Καλύβια. Χωριό της περιοχής.
  5. Μπουγιάτι, το χωριό του Μπούγα. Αρβανίτικη όνομα. Η σημερινή Λυσσαρέα, σπουδαίο μαστοροχώρι της περιοχής.
  6. Μπέτζη. Χωριό της περιοχής, τώρα λέγεται Αγιονέρι.
  7. Οι θολίτες.
  8. 1500 καντάρια = 66.000 οκάδες = 85,5 τόννοι (προς 1,90 δρχ. Το καντάρι, δηλαδή 33,3 δρχ. Ο τόννος ή 9,8 λεπτά του ευρώ).Παρατσούκλι κάποιου Νικολόπουλου από το χωριό Βυζίκι.
  9. Είδος φόρου στην τοπική κοινότητα.
  10. Ντράτζας, παρατσούκλι του Νικολόπουλου.
    18. "Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου". Ξωκκλήσι κοντά στο κάστρο της Άκοβας.
    19. Μπαράκα. Πρόχειρο μικρό σπιτάκι, χρησίμευε σαν αποθήκη κυρίως υλικών.
    20. Η σκαλωσιά.
    21. Μεγάλο κουτάλι, ξύλινη κουτάλα.
    22. Προυτζουλάνη. Η θηραϊκή γη.
    23. Φαγάνα. Σκαφτικό μηχάνημα.
    24. Χωριό στο Λάδωνα, βόρεια από τη Γύριζα.
    25. Εργάτες από τη Βρετεμπούγα, σημερινή Δόξα, σπουδαίο μαστοροχώρι της περιοχής.
    26. Να ζυγίζει 80 οκάδες.
    27. Χωριό της Γορτυνίας.